Emirhan
New member
Parlamenter Sistem Hangi Ülkelerde Uygulanmaktadır?
Parlamenter sistem, hükümetin başının, genellikle yasama organı olan parlamentodan seçildiği bir yönetim biçimidir. Bu sistemde, başbakan ve hükümet, parlamentodaki çoğunluğa dayanır. Parlamento, yasama yetkisine sahip olmasının yanı sıra, hükümetin görev süresini belirleyen bir denetleyici işlevi de görür. Bu sistemin en önemli özelliği, yasama ve yürütme erklerinin birbirine yakın ilişki içinde olmasıdır. Parlamenter sistem, dünyada birçok ülkede uygulanmakta olup, her ülke bu sistemi kendi kültürüne, tarihine ve sosyal yapısına göre uyarlamaktadır.
Parlamenter Sistemin Özellikleri
Parlamenter sistemin başlıca özellikleri şunlardır:
1. **Başbakan ve Kabine**: Başbakan, genellikle parlamentoda çoğunluğu elinde bulunduran partinin lideri olarak atanır. Başbakan ve kabinesi, parlamentoya karşı sorumlu olup, güvenoyu almadıkları takdirde istifa etmek zorundadırlar.
2. **Parlamentonun Gücü**: Parlamenter sistemde, yasama organı olan parlamento, yürütme üzerinde güçlü bir denetim ve denge işlevi görür. Parlamentonun, hükümeti feshetme yetkisi bulunabilir.
3. **Çift Başlılık**: Parlamenter sistemde devletin başı genellikle sembolik bir görev üstlenen cumhurbaşkanı ya da monark olabilirken, yürütme yetkisi başbakan ve kabinesine aittir.
Parlamenter Sistem Uygulayan Ülkeler
Dünya genelinde parlamenter sistemi benimsemiş olan birçok ülke bulunmaktadır. Bu ülkeler, parlamenter sistemi ya tek başına ya da karma bir sistemle uygulamaktadırlar. Aşağıda, parlamenter sistemin uygulandığı bazı önemli ülkeler sıralanmıştır:
- **Birleşik Krallık**: Parlamenter sistemin en eski örneklerinden biri olan Birleşik Krallık, monarşi ile parlamenter hükümetin birleştiği bir sistemle yönetilmektedir. Başbakan, Parlamento'da çoğunluğu elinde bulunduran partinin lideri olarak seçilir.
- **Almanya**: Almanya, parlamenter sistemin modern bir örneğini sergileyen bir başka ülkedir. Burada, federal bir yapı söz konusu olup, başbakan Bundestag (Alman Federal Meclisi) tarafından seçilmektedir.
- **İtalya**: İtalya, parlamenter sisteme dayalı bir hükümet sistemine sahiptir. Burada, başbakan ve hükümet, Parlamento tarafından denetlenir ve Parlamento, hükümete karşı güvenoyu verme yetkisine sahiptir.
- **Kanada**: Kanada, Birleşik Krallık’tan esinlenerek benzer bir parlamenter sistemi benimsemiştir. Kanada'nın başbakanı, ülke genelindeki seçimler ile belirlenen Parlamentonun çoğunluğunu yansıtan bir lider olarak görev yapar.
- **Hindistan**: Hindistan da, bir parlamenter sistemle yönetilen bir ülkedir. Hindistan'da, başbakan ülke çapındaki seçimler sonucunda parlamentoda çoğunluğu kazanan partinin lideri olarak atanır.
- **Avustralya**: Avustralya, parlamenter sistemin benzer bir uygulamasını gerçekleştiren bir başka ülkedir. Başbakan, Avustralya Federal Parlamentosu'nda çoğunluğu kazanan partinin lideri olarak görev yapar.
- **Japonya**: Japonya'da da parlamenter sistem uygulanmaktadır. Başbakan, Japonya Ulusal Dieti'nin (parlamento) seçim sonuçlarına göre belirlenir.
- **Türkiye**: Türkiye, parlamenter sistemi 1982 Anayasası’na kadar uygulamıştır. Ancak, 2017 yılında yapılan anayasa değişikliği ile Türkiye, başkanlık sistemine geçmiştir.
Parlamenter Sistemin Avantajları ve Dezavantajları
Parlamenter sistemin avantajları ve dezavantajları, ülkelerin siyasi ve ekonomik yapılarında farklı etkiler yaratabilmektedir. Bu avantaj ve dezavantajlar genel olarak şu şekilde sıralanabilir:
**Avantajları:**
- **Hükümetin İstikrarlı Olması**: Parlamento, hükümetin işlerliğini denetler ve hükümetin, halkın taleplerine uygun hareket etmesini sağlar. Eğer hükümet güvenoyu almazsa, yenisi kolayca oluşturulabilir.
- **Yürütme ve Yasama Arasındaki Uyum**: Parlamenter sistemde, yürütme ve yasama arasında güçlü bir işbirliği vardır. Hükümet, Parlamento'nun çoğunluğunun desteğine dayanarak işlevlerini yerine getirebilir.
- **Çoğulculuk**: Parlamenter sistem, farklı siyasi partilerin yer almasına olanak tanır. Bu da halkın çeşitli görüşlerini temsil eden bir hükümetin kurulmasına imkan verir.
**Dezavantajları:**
- **Siyasi İstikrarsızlık**: Koalisyon hükümetlerinin yaygın olduğu ülkelerde, farklı partiler arasındaki anlaşmazlıklar hükümetin etkinliğini azaltabilir ve siyasi istikrarsızlığa yol açabilir.
- **Hükümetin Kolay Değişmesi**: Parlamento tarafından güvenoyu verilmediği takdirde, hükümetin kısa sürede değişmesi, ülke ekonomisi ve yönetiminde belirsizliklere neden olabilir.
- **Çok Partili Sistemlerde Zorluklar**: Özellikle çok partili sistemlerde, hükümetin kurulabilmesi için birden fazla partinin anlaşmaya varması gerekebilir, bu da yönetimdeki etkili karar almayı zorlaştırabilir.
Parlamenter Sistem ve Başkanlık Sistemi Arasındaki Farklar
Birçok ülke, yönetim biçimini parlamenter sistem ya da başkanlık sistemi arasında seçmektedir. Başkanlık sisteminde, devlet başkanı ve hükümet başkanı olan başkan, doğrudan halk tarafından seçilir ve yürütme yetkisine sahiptir. Parlamenter sistemde ise bu yetki daha çok parlamentoya dayanır ve başbakanın atanması, Parlamento tarafından gerçekleştirilir.
Başkanlık sistemi, daha güçlü bir merkezi otorite gerektirirken, parlamenter sistemde daha fazla denetim ve denge sağlanmaktadır. Başkanlık sistemlerinde genellikle yürütme ve yasama birbirinden ayrı iken, parlamenter sistemde bu iki erk arasındaki ilişki daha yakındır.
Sonuç
Parlamenter sistem, birçok ülke tarafından benimsenmiş ve uygulanmakta olan bir hükümet biçimidir. Bu sistem, genellikle hükümetin daha temsilci, denetlenebilir ve halkın taleplerine daha duyarlı olmasını sağlamaktadır. Ancak, her sistemin avantajları ve dezavantajları vardır ve her ülke, kendi koşullarına göre en uygun yönetim biçimini seçmektedir. Parlamenter sistemin yaygın olduğu ülkeler arasında Birleşik Krallık, Almanya, Hindistan ve Kanada gibi ülkeler öne çıkmaktadır.
Parlamenter sistem, hükümetin başının, genellikle yasama organı olan parlamentodan seçildiği bir yönetim biçimidir. Bu sistemde, başbakan ve hükümet, parlamentodaki çoğunluğa dayanır. Parlamento, yasama yetkisine sahip olmasının yanı sıra, hükümetin görev süresini belirleyen bir denetleyici işlevi de görür. Bu sistemin en önemli özelliği, yasama ve yürütme erklerinin birbirine yakın ilişki içinde olmasıdır. Parlamenter sistem, dünyada birçok ülkede uygulanmakta olup, her ülke bu sistemi kendi kültürüne, tarihine ve sosyal yapısına göre uyarlamaktadır.
Parlamenter Sistemin Özellikleri
Parlamenter sistemin başlıca özellikleri şunlardır:
1. **Başbakan ve Kabine**: Başbakan, genellikle parlamentoda çoğunluğu elinde bulunduran partinin lideri olarak atanır. Başbakan ve kabinesi, parlamentoya karşı sorumlu olup, güvenoyu almadıkları takdirde istifa etmek zorundadırlar.
2. **Parlamentonun Gücü**: Parlamenter sistemde, yasama organı olan parlamento, yürütme üzerinde güçlü bir denetim ve denge işlevi görür. Parlamentonun, hükümeti feshetme yetkisi bulunabilir.
3. **Çift Başlılık**: Parlamenter sistemde devletin başı genellikle sembolik bir görev üstlenen cumhurbaşkanı ya da monark olabilirken, yürütme yetkisi başbakan ve kabinesine aittir.
Parlamenter Sistem Uygulayan Ülkeler
Dünya genelinde parlamenter sistemi benimsemiş olan birçok ülke bulunmaktadır. Bu ülkeler, parlamenter sistemi ya tek başına ya da karma bir sistemle uygulamaktadırlar. Aşağıda, parlamenter sistemin uygulandığı bazı önemli ülkeler sıralanmıştır:
- **Birleşik Krallık**: Parlamenter sistemin en eski örneklerinden biri olan Birleşik Krallık, monarşi ile parlamenter hükümetin birleştiği bir sistemle yönetilmektedir. Başbakan, Parlamento'da çoğunluğu elinde bulunduran partinin lideri olarak seçilir.
- **Almanya**: Almanya, parlamenter sistemin modern bir örneğini sergileyen bir başka ülkedir. Burada, federal bir yapı söz konusu olup, başbakan Bundestag (Alman Federal Meclisi) tarafından seçilmektedir.
- **İtalya**: İtalya, parlamenter sisteme dayalı bir hükümet sistemine sahiptir. Burada, başbakan ve hükümet, Parlamento tarafından denetlenir ve Parlamento, hükümete karşı güvenoyu verme yetkisine sahiptir.
- **Kanada**: Kanada, Birleşik Krallık’tan esinlenerek benzer bir parlamenter sistemi benimsemiştir. Kanada'nın başbakanı, ülke genelindeki seçimler ile belirlenen Parlamentonun çoğunluğunu yansıtan bir lider olarak görev yapar.
- **Hindistan**: Hindistan da, bir parlamenter sistemle yönetilen bir ülkedir. Hindistan'da, başbakan ülke çapındaki seçimler sonucunda parlamentoda çoğunluğu kazanan partinin lideri olarak atanır.
- **Avustralya**: Avustralya, parlamenter sistemin benzer bir uygulamasını gerçekleştiren bir başka ülkedir. Başbakan, Avustralya Federal Parlamentosu'nda çoğunluğu kazanan partinin lideri olarak görev yapar.
- **Japonya**: Japonya'da da parlamenter sistem uygulanmaktadır. Başbakan, Japonya Ulusal Dieti'nin (parlamento) seçim sonuçlarına göre belirlenir.
- **Türkiye**: Türkiye, parlamenter sistemi 1982 Anayasası’na kadar uygulamıştır. Ancak, 2017 yılında yapılan anayasa değişikliği ile Türkiye, başkanlık sistemine geçmiştir.
Parlamenter Sistemin Avantajları ve Dezavantajları
Parlamenter sistemin avantajları ve dezavantajları, ülkelerin siyasi ve ekonomik yapılarında farklı etkiler yaratabilmektedir. Bu avantaj ve dezavantajlar genel olarak şu şekilde sıralanabilir:
**Avantajları:**
- **Hükümetin İstikrarlı Olması**: Parlamento, hükümetin işlerliğini denetler ve hükümetin, halkın taleplerine uygun hareket etmesini sağlar. Eğer hükümet güvenoyu almazsa, yenisi kolayca oluşturulabilir.
- **Yürütme ve Yasama Arasındaki Uyum**: Parlamenter sistemde, yürütme ve yasama arasında güçlü bir işbirliği vardır. Hükümet, Parlamento'nun çoğunluğunun desteğine dayanarak işlevlerini yerine getirebilir.
- **Çoğulculuk**: Parlamenter sistem, farklı siyasi partilerin yer almasına olanak tanır. Bu da halkın çeşitli görüşlerini temsil eden bir hükümetin kurulmasına imkan verir.
**Dezavantajları:**
- **Siyasi İstikrarsızlık**: Koalisyon hükümetlerinin yaygın olduğu ülkelerde, farklı partiler arasındaki anlaşmazlıklar hükümetin etkinliğini azaltabilir ve siyasi istikrarsızlığa yol açabilir.
- **Hükümetin Kolay Değişmesi**: Parlamento tarafından güvenoyu verilmediği takdirde, hükümetin kısa sürede değişmesi, ülke ekonomisi ve yönetiminde belirsizliklere neden olabilir.
- **Çok Partili Sistemlerde Zorluklar**: Özellikle çok partili sistemlerde, hükümetin kurulabilmesi için birden fazla partinin anlaşmaya varması gerekebilir, bu da yönetimdeki etkili karar almayı zorlaştırabilir.
Parlamenter Sistem ve Başkanlık Sistemi Arasındaki Farklar
Birçok ülke, yönetim biçimini parlamenter sistem ya da başkanlık sistemi arasında seçmektedir. Başkanlık sisteminde, devlet başkanı ve hükümet başkanı olan başkan, doğrudan halk tarafından seçilir ve yürütme yetkisine sahiptir. Parlamenter sistemde ise bu yetki daha çok parlamentoya dayanır ve başbakanın atanması, Parlamento tarafından gerçekleştirilir.
Başkanlık sistemi, daha güçlü bir merkezi otorite gerektirirken, parlamenter sistemde daha fazla denetim ve denge sağlanmaktadır. Başkanlık sistemlerinde genellikle yürütme ve yasama birbirinden ayrı iken, parlamenter sistemde bu iki erk arasındaki ilişki daha yakındır.
Sonuç
Parlamenter sistem, birçok ülke tarafından benimsenmiş ve uygulanmakta olan bir hükümet biçimidir. Bu sistem, genellikle hükümetin daha temsilci, denetlenebilir ve halkın taleplerine daha duyarlı olmasını sağlamaktadır. Ancak, her sistemin avantajları ve dezavantajları vardır ve her ülke, kendi koşullarına göre en uygun yönetim biçimini seçmektedir. Parlamenter sistemin yaygın olduğu ülkeler arasında Birleşik Krallık, Almanya, Hindistan ve Kanada gibi ülkeler öne çıkmaktadır.